Dit stukje schrijf ik in Obsidian, mijn favoriete notitieapplicatie. Afgelopen week was ik bij de PKM Summit in Utrecht, waar de meest toegewijde Obsidian-gebruikers samenkomen om te praten over hun persoonlijke kennissystemen: duizenden losse notities die ze met elkaar verbinden, categoriseren en doorzoeken—hun eigen digitale brein. De een zoekt focus in de chaos van het leven, de ander jaagt actief inzichten na als ondernemer of onderzoeker. Zelf ben ik geen typische gebruiker. Ik bouw plugins voor Obsidian en ben vooral geïnteresseerd in hoe we Obsidian kunnen inzetten als interface voor web3-functionaliteiten. Mijn bezoek aan de conferentie was dan ook ingegeven door de vraag of deze groep mensen geïnteresseerd zou kunnen zijn in de applicaties waaraan ik werk.
Obsidian geeft je vrijheid en eigenaarschap
Obsidian is een uniek beestje: volledig gratis, local-first en uitbreidbaar met door de gemeenschap ontwikkelde plugins. De applicatie zelf biedt een eenvoudige, efficiënte basisfunctionaliteit die naar wens is uit te breiden. Dit is precies wat de PKM-gemeenschap aanspreekt: volledige vrijheid in de inrichting van hun digitale brein. Eigenaarschap speelt hierin een cruciale rol. Alle bestanden staan op je eigen computer; het is niets meer dan een map met Markdown-bestanden waarin zelfs de onderlinge verbanden expliciet zijn vastgelegd. Met basale computervaardigheden kun je exact zien waar je notities zich bevinden en hoe het systeem werkt. Je hebt bovendien de vrijheid om de bestanden zonder Obsidian te openen of ooit over te stappen naar een andere applicatie. Eigenaarschap betekent hier zowel bezit als inzicht: niet alleen het recht op je data, maar ook het begrip van hoe het functioneert.
Eigenaarschap gaat ook over toegang
Mijn interesse in web3 en crypto draait eveneens om eigenaarschap, maar dan vooral om zelf te kunnen bepalen wie toegang heeft tot jouw informatie, content en data. Blockchains zijn volledig transparant in de zin dat alles is terug te vinden, mits je weet hoe je moet zoeken. Vanuit UX-perspectief is Obsidian een interessant voorbeeld voor web3-applicaties: houd het simpel, zonder essentiële zaken te verstoppen achter abstracties.
Web3 is complexer, en dat is grotendeels onvermijdelijk. Zodra je samenwerking met anderen introduceert—zowel op menselijk als op digitaal niveau—neemt de complexiteit toe. Web3 probeert die samenwerking te vereenvoudigen door een neutrale infrastructuur te bieden voor het vastleggen van afspraken en het beheren van bezit en toegang. Dit beperkt zich niet tot speculatieve tokens, maar omvat ook content en informatie.
Mijn boodschap aan de PKM'ers op het congres is dat vanaf het moment dat je digitale brein in Obsidian verbinding zoekt met de buitenwereld—bijvoorbeeld wanneer je notities deelt, publiceert, synchroniseert of externe informatie importeert—verliest je een deel van de controle over de toegang tot jouw data. Deze diensten worden immers aangeboden door een bedrijf of organisatie die jou weliswaar een persoonlijke sleutel geeft, maar zelf ook een moedersleutel bezit.
In het geval van Obsidian verlies je je content gelukkig nooit, want de bestanden blijven op je eigen computer. Maar zodra je data op een externe server staat, is er geen garantie meer dat alleen jij toegang hebt. Je kunt het bedrijf achter die server vertrouwen, gebaseerd op hun reputatie en beloftes, maar technisch gezien blijft het mogelijk dat dat vertrouwen wordt geschonden.
Een web3-oplossing elimineert dit probleem: daar is het technisch onmogelijk om vertrouwen te schaden, omdat er buiten jouw persoonlijke sleutel geen moedersleutel in beheer is bij een softwarebedrijf. Jouw content staat niet op een server waar een bedrijf exclusief toegang toe heeft.
Zelf sleutels beheren en structureren
Net zoals je in Obsidian volledige controle hebt over je notities en structuren, kun je in web3 zelf de sleutels beheren waarmee je toegang verleent tot jouw informatie. Je data blijft primair op je eigen computer, maar kan ook volledig versleuteld en anoniem worden opgeslagen op een gedecentraliseerd netwerk. Vervolgens bepaal je op een gedetailleerd niveau wie of onder welke voorwaarden iemand toegang krijgt. Web3 maakt het mogelijk om toegang tot je data zelf te regelen en structureren, net zoals Obsidian dat doet voor je notities.
Dit is geen verhaal uit angst, geen waarschuwing dat je informatie in gevaar is. Wel wil ik vertellen hoe leuk en interessant eigen beheer kan zijn: authentiek en autonoom je informatie organiseren, inclusief wie er toegang toe heeft. Met Web3 krijgen we de mogelijkheid om ook dat aspect volledig naar eigen inzicht vorm te geven.
Informatie delen
We spreken niet voor niets over Personal Knowledge Management. Het is persoonlijk. Maar dat betekent niet dat de deelnemers aan de conferentie geen interesse hebben in het delen of zelfs vermarkten van hun informatie. Sterker nog, er leeft een sterk besef dat ook organisaties en bedrijven baat kunnen hebben bij informatiestructuren die door werknemers zelf worden beheerd, vanaf de werkvloer.
Daarnaast zullen velen van ons in de nabije toekomst data en kennis delen met AI. Sommige mensen zullen dat willen organiseren als een gemeenschap, waarbij ze samen de AI beheren en de onderliggende normen en waarden bepalen. Ze willen inzichten verkrijgen zonder dat een extern bedrijf toegang heeft tot hun data of invloed heeft op hoe de AI functioneert. Web3 biedt de technologische fundamenten om dit mogelijk te maken.
Met behoud van autonomie en authenticiteit
Deze blog is niet samengesteld uit meerdere notities, maar direct uit mijn hoofd geschreven. Voor mij betekent schrijven een commitment: iets finaals produceren en meteen delen. Mijn geheugen is mijn filter. Vergeet ik iets, dan was het blijkbaar niet belangrijk. Ik ben geen hardcore PKM-gebruiker.
Waar ik me wél in herken, is de drang naar autonomie en authenticiteit: zelf informatie ordenen, delen en samenwerken op mijn eigen voorwaarden. Voor dat aspect van samenwerking—de decentrale variant, zonder tussenpersonen— bouw ik plugins voor Obsidian.