Joera Mulders

E-mail is een voorbeeld van een technologie die hoog scoort in het spectrum van neutraliteit. Het is niet in bezit van één enkele partij, en gebruikers kunnen zelf bepalen hoeveel autonomie zij willen in het gebruik ervan. E-mail is een protocol, een set afspraken voor een methode om teksten rond te sturen. Miljoenen machines en programma's implementeren die standaarden, onafhankelijk van een centrale partij.

De web2 sociale media platformen daarentegen hebben hun vroegtijdige beloften niet waargemaakt: niet alleen qua vrijheid van gebruik, maar vooral qua eigenaarschap van door gebruikers gecreëerde content en data. Er is een ongelijke machtsbalans, die grotendeels terug te voeren is op de vraag wie toegang heeft tot de code op de servers. Wie beheert de infrastructuur?

Bij neutrale platformen is het beheer van de infrastructuur zo verspreid dat machtsconcentraties minimaal zijn en, wanneer ze optreden, direct zichtbaar worden. Het is onmogelijk voor één persoon, een groep mensen, of zelfs een kleine meerderheid om de consensus te manipuleren. Dit creëert vertrouwen—vertrouwen zoals we dat kennen in de organisatie van verkiezingen.

Hetzelfde geldt voor andere relaties: overheid en burger, bedrijf en consument. We zijn gewend dat één partij (de overheid of een bedrijf) de technologie levert en daarmee de controle en administratie van de data verzorgt. We vertrouwen erop dat deze partij dit ethisch doet, en indien nodig kunnen we ons beroepen op het recht, hoewel dit tijd en geld kost. Wanneer er echter iets misgaat, blijkt dit soort vertrouwen broos. Het is te eenzijdig.

Deze dynamiek kan nu anders. Door gebruik te maken van neutrale platformen kunnen we vertrouwensrelaties gelijkwaardiger inrichten. Vertrouwen werkt beter wanneer het wederzijds is, in plaats van wanneer één partij de ander vertrouwt.

We zijn gewend om onze eigendommen in beheer te geven aan anderen, zoals banken die onze financiën voor ons beheren. Dit patroon is doorgezet met sociale mediaplatforms die onze online-identiteiten en contactlijsten beheren. Terwijl het bezit van een huis betekent dat je bepaalt wie de sleutels heeft, is het bij financiën en online-identiteiten zo dat er altijd een andere partij is die de moedersleutel beheert. Op papier ben je de eigenaar, maar in de praktijk ben je een huurder.

Cryptografische sleutelparen maken zelfbeheer van financiën en online-identiteiten mogelijk. We kunnen nu onze eigendommen en gegevens registreren op een neutraal platform, met sleutels die volledig onder onze eigen controle blijven. We kunnen er vervolgens voor kiezen om het beheer uit te besteden aan een externe partij, maar die keuze ligt volledig bij ons.

Digitale wallets op basis van cryptografische sleutelparen zullen geleidelijk de accounts vervangen die je via het internet hebt uitbesteed aan overheden, zorginstellingen, verenigingen, webshops, enzovoort. Kinderen zullen hun eerste bankrekening niet meer van hun ouders krijgen, maar van de vele spellen die ze spelen.

Bestaande wallets kun je meenemen: eenmaal KYC, contactgegevens en adres invoeren, je medische gegevens, maten voor kleding en andere voorkeuren. Het beheer van je digitale identiteit verschuift naar jou, in plaats van verspreid te zijn over honderden verschillende databases van overheden en bedrijven, elk met hun eigen gebrekkige maar kostbare beveiliging. Geen datalekken meer en enorme kostenbesparingen. De efficiëntieslag is ongekend.

Volledig eigen beheer is niet voor iedereen, maar de verschuiving dat een account in beginsel jouw eigendom en verantwoordelijkheid is, gaat ons helpen om beter onderscheid te maken tussen privé en publieke gegevens, tussen anonieme en geverifieerde accounts. Je kunt zeggen dat het internet zo volwassen wordt.

De leukste vergelijking voor open source code vind ik koken. Ingrediënten zijn te koop. Recepten vind je op het internet of in een kookboek. Dankzij YouTube kun je nu ook eenvoudig zien hoe veel mensen een recept bereiden. Het potentieel om te leren van anderen is eindeloos. En je kunt nog steeds prima geld verdienen—bijvoorbeeld door als kok te werken, een restaurant te starten of een kookboek te schrijven.

Grote delen van het internet zijn gebouwd op een soortgelijk principe: oneindig deelbare stukjes code. Web3 breidt het principe van open source uit naar gebieden waar het nog niet gebruikelijk is, zoals betalingsverkeer, financiële producten, bestuursvormen, intellectueel eigendom en meer. We bouwen en testen individuele legoblokjes die steeds grotere en robuustere structuren vormen. De versnelling die dit teweegbrengt is enorm en zal ons als samenleving flink verrassen.

Deze efficiëntieslag is echter niet het meest revolutionaire aspect. Essentieel is het inherente principe van open source: we werken samen aan onze collectieve kennis, kracht en productiviteit. We groeien samen, niet ten koste van elkaar. Natuurlijk zijn er winnaars en verliezen, en is er rivaliteit, maar de race gaat naar de top, niet naar de bodem.